SOSYAL HAYATTA İLETİŞİM

Sosyal hayatta insan iletişimle var olur. İnsanın toplumda kendini doğru ifade edebilmesi için başarılı ve etkili bir iletişim kurması şarttır. Bulunduğumuz herhangi bir ortama tanımadığımız bir insan geldiğinde ilk olarak kıyafeti sonra da yüzü dikkatimizi çeker. Onunla ilk tanışma şeklimiz, o insanın duruşu, konuşması, oturma şekli o insan hakkında bize ilk izlenimleri verir. Edindiğimiz bu ilk izlenimler pozitifse o insana karşı bizde sempati oluşmaya başlar. Hz. Mevlana "İnsan kıyafetiyle karşılanır, ilmiyle ağırlanır, ahlakıyla uğurlanır." sözünü galiba buradan yola çıkarak söylemiş. Kıyafetiyle ilk izlenimi edindiğimiz yeni bir insanla iletişime geçtikçe düşüncelerini öğreniriz. O insandan ayrıldıktan bir süre sonra o kişiye dair aklımızda kalan tek şey davranışlarıdır. Etkili iletişim kurabilen, toplumda uygulanması gereken kuralları bilen ve uygulayan insanlar sosyal hayatın her ortamında sevilen ve saygı duyulan insanlar olurlar. İnsan ilişkileri, sosyal hayatta iletişim kurma becerisiyle güzelleşir.  

Sosyal Hayatta İletişimin Unsurları Nelerdir?

Sosyal hayatta iletişim konusunda herkesin hedeflediği ortak nokta bu iletişimin etkin ve etkili bir iletişim olmasıdır. Bunun için bazı önemli unsurlara ihtiyaç var. Bu unsurlar bize sosyal hayatın her alanında lazım olacak öğelerdir. ‘’ Sosyal Hayatta iletişim ’’ konulu ilk yazımızda sosyal hayatın 4 alanında yani iş, okul, aile hayatında ve kültürel hayatta iletişimin nasıl olması gerektiğinden bahsetmiştik. Bu yazımızda ise sosyal hayatta iletişimin unsurları üzerinde durmak istiyoruz. Sosyal hayatta iletişimin unsurları:

·  Görgü Kuralları

. İletişim Becerileri

·         Kişisel Özelliklerimiz

Bu 3 madde sosyal hayatta iletişimin unsurlarıdır. Sosyal hayatta iletişim için dikkat edilmesi gereken noktalar, durumlar değildir. Yani sosyal hayatta etkili iletişim için doğrudan üzerinde çalışılması gereken konulardır. "Unsur" Arapça kökenli bir kelimedir. Anlamı "Birleşik bir cisim meydana getiren basit cisimlerden her biri, ana öğe, esas, kök" demektir. Yani bu 3 madde sosyal hayatta iletişim için gerekli olan 3 ana öğe, kök, esas, elemandır diyebiliriz. Çünkü sosyal hayatta iletişim sağlıklı, etkin ve etkili olsun istiyorsak tüm toplumun kabul ettiği görgü kurallarına uymalıyız. Bunun yanında kişisel özelliklerimizi tanıyarak bu minvalde çeşitli iletişim becerileri kazanmaya çalışmalıyız. Yoksa sosyal hayatta iletişim konusunda başarılı bir ivme yakalamamız çok zor.

Görgü Kuralları

Günümüz Türkçesiyle görgü kuralları, Osmanlı Türkçesiyle adabı muaşeret. Adap, edep kelimesinin çoğuludur. ‘’Toplumda örf, adet ve kural olmuş iyi davranışlar ve bunları kazanmayı sağlayan bilgi’’ demektir. Muaşeret ise ‘’ Barış içinde yaşama, uzlaşma’’ manasındadır. Bir de medeniyet kelimesi var. Arapçada ‘şehir’ anlamındaki ‘’Medine’’ kelimesinden gelir. Batı kültürlerinde görgü kuralları şehir ve şehirli olmakla ilişkilendirilmiş. Aslında  ‘’Medeni insan ‘’ dediğimizde ‘ Görgü kurallarını ve iletişimi bilen, kalabalık sosyal hayatta iletişimi etkili bir insan’’ demiş oluyoruz. 

Toplum içinde iyi ilişkiler kurabilmek için uyulması gereken bazı kurallar var. Bu kurallar tüm dünya toplumlarının kabul ettiği görgü kurallarıdır. Görgü, bir toplumda uyulması gereken saygı ve nezaket kurallarıdır. Konuşma, oturma, yeme-içme ve giyinmenin nasıl olacağını; iş hayatında, düğün ve bayram gibi kültürel hayatta nasıl davranılacağını görgü kuralları belirler. Bir toplumun görgü kuralları o toplumun hukuk, ahlak ve din kurallarıyla da bağlantılıdır. Sosyal hayatta iletişim kurarken görgü kurallarına uyan insanlar arasında diğerlerine göre daha fazla yakınlık, hoşgörü ve dayanışma olur. Bu pozitif duygular sosyal hayatta iletişimi kolaylaştırdığı için o toplumdaki insanların dingin ve huzurlu insanlar olmasını sağlar. Görgü Kuralları Eğitimi konusunda ülkemizde görülen en büyük problem,  görgü kurallarını uygulama noktasında. Görgü kurallarını biliyoruz. Sosyal hayatın kültürel parçasında kısmen uyguluyoruz. Kısmen diyorum, orada da tam uyguladığımız söylenemez. Ama görgü kurallarını sosyal hayatın aile kısmında uygulamıyoruz. Aile hayatında uygulamadığımız kuralları nasıl iş hayatında, okul hayatında ve kültürel hayatta uygulayabiliriz? Evde anne, baba ve çocuklar olarak hayata geçiremediğimiz görgü kurallarını aile dışındaki sosyal hayatta uygulamak imkânsız gibi duruyor. Anne, çocuğunun odasına girerken kapıyı çalmıyorsa çocuk da anne babasının odasına girerken kapı çalmaz. Bu çocuk gelecekteki iş hayatında patronunun ve iş arkadaşlarının odasına girerken de kapı çalmaz. Evde ağzını şapırdatarak, elinde telefonla etrafındakileri umursamadan yemek yiyen bir insan kültürel hayatında gittiği bir düğünde veya lokantada da aynı tavırları sergileyecektir. Bir de sosyal hayatın iş, okul ve kültürel tarafında genelde görgü kurallarına riayet eden fakat aile hayatında uygulamayan kişiler var. Aile de bu kuralları uygulamayıp dışarıda yapmak sürdürülebilir bir durum değil. İş, okul ve kültürel hayatta –mış gibi yaşamak insanın kişiliğini başka mecralara sürükleyebilir. Kişinin aile hayatında öğrendiği görgü, eğitim hayatıyla alışkanlık kazanır. Böylece iş hayatında kamusal ve kurumsal yaşamın protokol ve sosyal davranış kurallarını uygulamakta zorluk çekmez.

Toplumda uyulması gereken bazı görgü kuralları ise şöyledir:

·         İnsanlara teşekkür etmek

·         Gerektiği durumlarda insanlardan özür dilemek

·         Bir topluluğa girdiğimizde selam vermek

·         Oturduğumuz bir topluluktan ayrılırken izin istemek

·         Evde, işte, okulda kimin odasına girersek girelim kapıyı çalmak

·         Başkalarına ait eşyaları karıştırmamak( Çocuğumuz bile olsa). Başkasının telefonundaki mesajları izinsiz okumamak

·         Toplu taşıma araçları, lokanta, kafe ve sinema gibi yerlerde yüksek sesle konuşmamak

·         İnsanların zevklerine ve tercihlerine saygı göstermek. Seçimlerinden dolayı onlarla alay etmemek

·         Bizden yaşça büyük insanlara ‘’Siz’’ diye hitap etmek

·         Başka toplumların adet ve geleneklerini küçümsememek, eleştirmemek

·         Biriyle ilk kez tanışırken sadece adımızı ve soyadımızı söylemek. Mesleğimizi ve makamımızı ön plana çıkarmamak. Bir insanla ilk tanışma şeklimiz çok önemlidir. (Bu tespit Doğan Cüceloğlu’nun bir tespitidir. Katıldığı seminerlerdeki insanlarla tanışırken genellikle insanların ‘’Ben Prof. Dr./ Ben okul müdürü’’ diye kendilerini tanıttığını ama isimlerini söylemediğini bize naklediyor)

Acaba bu durum bize sosyal hayatta iletişim kurarken kişiliğimizle değil de, unvanlarımızla mı sosyal hayatta iletişim kurabildiğimizi gösteriyor? Burası tartışılır.

İletişim Becerileri

Görgü kurallarını uygulamak konusunda başarılıysanız iletişim becerileri kazanmak konusunda da başarılı olacaksınız demektir. Çünkü bu iki konu birbiriyle çok bağlantılı duruyor. İletişim becerilerini şu şekilde özetleyebiliriz:

·     Aktif Dinlenmek

·         Hoşgörülü olmak

·         Önyargısız olmak

·         Eleştirilere açık olmak

·         Kendimizi doğru ifade etmek

·    Sözsüz iletişim becerilerine sahip olmak ve sözsüz iletişim unsurlarını (beden dili, göz teması, yüz ifadesi, mesafe) iyi kullanmak

·       Empati yapmak

·         Kendini tanımak

Kişisel Özelliklerimiz

İletişim becerilerinde saydığımız son madde olan kendini tanıma ifadesi kişisel özelliklerimizin farkında olmamız anlamında kullanılmıştır. Sosyal hayatta iletişim için, iletişim becerileri kazanmaya çalışmak bir kişisel gelişim hareketidir. Kişisel gelişim ne işe yarar? diye soracak olursanız kişinin kendini tanımasını sağlar deriz. Peki, kişisel gelişimimiz için neler yapmalıyız? derseniz ilk öncekendimizi tanımakla başlamalıyız cevabını veririz. Yani her iki sorunun cevabı da kendini tanımaya gidiyor. Çünkü sosyal hayatta iletişim için en kestirme yol, insanın kişisel özelliklerini tanımasıdır. Bilim insanları kendini tanımayı 3 biçimde ele almıştır:

·       .  Kendini kavrama

·      .   Kendinin farkına varma

·        . Kendine güven/saygı duyma

Kişinin kendini kavramasını sağlayan aracılar nelerdir? İnsan nasıl kendinin farkına varır? İnsana kendini fark ettiren Johari Penceresi nedir? Bu soruların cevabı da başka bir yazımızın konusu olsun. Sosyal hayatta iletişim konusunu bu yazımızda başka bir yönden ele aldık. Sosyal hayatta iletişim konusunda başarılı olabilmek için sosyal hayatta iletişimin unsurlarını iyi analiz etmek gerekir. Sosyal hayatta iletişim için görgü kuralları çok büyük rol oynar. Toplum hayatında uyum içerisinde yaşamayı insanlara kolaylaştırır. İletişim becerilerini de kendi kişisel özelliklerimize göre geliştirdiğimizde ise değmeyin keyfimize.