Ülkemiz karayolu ağında 2019 yılında toplam 1 milyon 168 bin 144 adet trafik kazası meydana geldi.
Trafik kazalarında 5 bin 473 kişi hayatını kaybederken 283 bin 234 kişi yaralandı.
Trafik kazaları dışında, iş kazaları, ev kazaları ve tıbbi aciller yüzünden çok sayıda insan yaşam tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Yaşamın tehlikeye girdiği anda doğru ve etkili ilk ve acil yardım hizmetleri son derece önemlidir.
Bu nedenle toplumdaki her bireye ilk yardım bilgi ve becerilerinin öğretilmesi, Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanarak, 22 Mayıs 2002 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla yürürlüğe girmiştir.
İlk Yardımın Tanımı
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
İlk yardımcı kimdir?
İlk yardımın tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta/yaralıya tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, sağlık ekibi gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, konuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişiyi tanımlar.
İlk Yardımın Önemi
Hayatın her döneminde ve her ortamda kaza ve hastalanma riski bulunmaktadır. Ev, iş ya da trafik kazaları ve doğal afetler yüzünden çok sayıda insan yaşamını kaybetmekte ya da sakat kalmaktadır. Bu gibi durumlarda olay yerinde her zaman bir sağlık görevlisi olamayacağı için olaydan etkilenen ya da ortamda bulunan kişilerin kendilerine veya başkalarına yapacakları ilk yardım çok önemlidir. Olay yerinde müdahalede bulunacak kişilerin ilk yardım eğitimi almış olmaları ve çabuk karar verip müdahale etmeleri, yaşamın sürdürülmesi, sakatlanmaların önlenmesi ve iyileşme sürecinin kısaltılmasında önemli rol oynamaktadır. İlk yardım gerektiren yaralanmaların başında trafik kazaları gelmektedir. Trafik kazasını endüstri ve iş kazaları, ev kazaları, tarım ilaçlarıyla zehirlenmeler ve spor kazaları takip etmektedir.
Kaza ölümlerinin % 10’u ilk beş dakikada solunum durmasına bağlı, % 50’si ise ilk yarım saat içinde büyük kanamalara bağlı olmaktadır. Bu nedenle olay yerindeki ilk yarım saat çok önemlidir. Bu ilk yarım saate altın saat denilmektedir.
Acil durumdan sonraki 0-1 dakikada kalp, 0-4 dakikada beyin etkilenir. 4-6 dakikada beyin zarar görmeye başlar. 10 dakikadan sonra beyinde kalıcı hasar oluşur.
Basit ama etkili bir ilk yardım ile ölümlerin yaklaşık yarısını önleme şansı vardır. Aynı zamanda acil sağlık hizmetleri ve tedavinin planlanmasını kolaylaştırır.
Üç ana başlık altında ele alınan uygulamalar şunlardır:
▪Yaşamsal tehlikeyi ortadan kaldırmak;
Kaza ölümlerinin % 10’u ilk beş dakikada solunum durmasına bağlı, % 50’si ise ilk yarım saat içinde büyük kanamalara bağlı olmaktadır. Bu nedenle olay yerindeki ilk yarım saat çok önemlidir. Bu ilk yarım saate altın saat denilmektedir.
Acil durumdan sonraki 0-1 dakikada kalp, 0-4 dakikada beyin etkilenir. 4-6 dakikada beyin zarar görmeye başlar. 10 dakikadan sonra beyinde kalıcı hasar oluşur.
Basit ama etkili bir ilk yardım ile ölümlerin yaklaşık yarısını önleme şansı vardır. Aynı zamanda acil sağlık hizmetleri ve tedavinin planlanmasını kolaylaştırır.
İlk Yardımın Amaçları
İlk yardımım öncelikli amaçları, yaşam kurtarmayı sağlayan temel uygulamalardır.Üç ana başlık altında ele alınan uygulamalar şunlardır:
▪Yaşamsal tehlikeyi ortadan kaldırmak;
Olay yerinde yaşamı tehlikeye sokan durumları belirleyip ortadan kaldırarak hem hasta/yaralıya hem de müdahalede bulunacak kişilere güvenli bir çevre oluşturmaktır. Herhangi bir kazadan sonra yangın, gaz kaçağı, trafik akışı gibi olaya yol açan tehlike kaynağının devam edebileceği unutulmamalıdır. Bu neden olay yerinin değerlendirilmesi gerekmektedir.
▪Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak;
Bir insanda solunum yollarında tıkanma olması, solunumun durması ya da kalbin durup damarlardaki kanın akışının kesilmesi ölüme neden olur.Bu nedenle yaşam fonksiyonlarının sürdürülebilmesi için; solunum yolunun açıklığının sağlanması, solunumun ve dolaşımın düzenlenmesi ilk yardımın öncelikli amaçları arasındadır.
▪Hasta ya da yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek ve iyileştirmeyi kolaylaştırmak;
Bireyin durumunun kötüye gitmesini önlemek böylece iyileşmesini ve tıbbi müdahalesini kolaylaştırmak için kanamanın durdurulması, şokun önlenmesi, yaranın dış etkenlerden korunması, vücut sıcaklığının korunması ve uygun pozisyonun verilmesi, sürdürülmesi ve güvenli bir şekilde taşınması gerekir.
Tüm bu uygulamalar gerçekleştirilirken unutulmaması gereken önemli nokta; ilk yardım uygulamasında amaç hasta ya da yaralıyı tedavi etmek değildir, kesinlikle ilaç uygulanmamalıdır.
Sağlıklı günler dilerim.
