Tehlikeli (zararlı) kimyasallar, eşyalara, çevreye veya organizmalara zarar verebilen; patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip olan maddelerdir.
Tehlikeli kimyasallar şu şekilde de tanımlanabilir; “atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi hâldeki maddelerdir”.
Tehlikeli kimyasallar, mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş kimyasal, fizikokimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya iş yerinde bulundurulma şekli nedeni ile kimyasalları kullananların sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek özelliğe sahiptir.
TEHLİKELİ KİMYASALLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ VE MUHTEMEL ETKİLERİ
Tehlikeli kimyasalların genel etkileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Etkileri çok uzağa yayıldığı ve şiddetli olduğu için zarar verme potansiyeli yüksektir.
| Çin’de 2015 yılında kimyasal üreten bir fabrikada meydana gelen patlama |
• Çoğu zaman insanlar, mal varlığı ve çevre üzerinde uzun süreli etkileri vardır.
• Tehlikeli kimyasalların kullanımı sırasında üretici firma tarafından
verilen kullanma talimatındaki dozaj kurallarına uyulmalıdır.
• Kimyasalların ve ürünün depolanması, herhangi bir dökülme veya sızıntı
anında zararsız duruma getirilmesi ve imha edilmesi ile ilgili güvenlik
bilgi formları okunmalıdır.
• Ateş kaynaklarından uzak tutulmalı, kimyasallarla çalışılan ortamda
sigara içilmemelidir.
• Kimyasallar ve atıkları lavabo ve kanalizasyona dökülmemelidir.
• Göz, deri ve kıyafetlerle temastan kaçınılmalıdır.
• Tehlikeli kimyasalların kullanımı sırasında üretici firma tarafından
verilen kullanma talimatındaki dozaj kurallarına uyulmalıdır.
• Kimyasalların ve ürünün depolanması, herhangi bir dökülme veya sızıntı
anında zararsız duruma getirilmesi ve imha edilmesi ile ilgili güvenlik bilgi formları okunmalıdır.
• Ateş kaynaklarından uzak tutulmalı, kimyasallarla çalışılan ortamda sigara içilmemelidir.
• Kimyasallar ve atıkları lavabo ve kanalizasyona dökülmemelidir.
• Göz, deri ve kıyafetlerle temastan kaçınılmalıdır.
• Tabanda teknik olarak havalandırma yapılmalıdır.
• Kimyasal kapları kapalı tutulmalıdır.
• Basınçlı sprey kutuları 500°C üzerindeki sıcaklıktan ve güneş ışığından
korunmalı, aleve karşı püskürtülmemelidir.
• Aşındırıcı maddeler ciddi yanıklara neden olacağından koruyucu giysiler,
eldivenler, gözlükler kullanılmalıdır.
• Patlama tehlikesi olan kimyasallar darbe, sürtünme, ateş veya diğer ateş
kaynaklarından dolayı patlama tehlikesi gösterirler. Bu nedenle ısıdan
ve darbeden uzak tutulmalıdır.
• Kimyasal maddeler kesinlikle güvenli bir depolama alanı içinde olmalı ve
etiketlendirme işlemi özelliklerine göre uygun şekilde yapılmalıdır.
• Maddeler, raflara etiketleri okunacak şekilde yerleştirilmelidir.
• Yanıcılar için özel olarak tasarlanmış buzdolapları kullanılmalıdır.
• Kimyasalların saklandığı buzdolaplarında asla yiyecek saklanmamalıdır.
Tehlikeli kimyasalların çevremizde en çok rastlanabileceği yer veya bölgeler
aşağıdaki gibidir;
• Depolar
• Yakıt istasyonları
• Silah depoları
• Hastaneler
• Laboratuvarlar
• Kamyon terminalleri
• Uçuş sahaları
• Bakım tesisleri
Yukarıda sayılan bölgelerde çoğu zaman gaz, buhar, sis, duman, tütsü veya
toz gibi değişik kimyasallar havayı kirletir. Bazen bu kimyasallar insan sağlığına
zararlı olmaz, konsantrasyonları yüksek olunca rahatsız edici olurlar. Ancak bazen
de çok zararlı olabilir ve bu tarz kimyasallarla kirlenmiş havanın solunumu ciddi hastalıklara veya ölümlere sebep olabilir. Kimyasalların yapısı, maruziyetin şiddeti, maruziyetin süresi, kişisel duyarlılık, yaş ve cinsiyet gibi etkenlere bağlı olarak vücut hücrelerini etkileyebilen zararlı şekilde zehir etkisi gösterebilen kimyasallar vücuda genellikle üç yoldan biri veya birkaçı ile girer;
• Solunum yolu ile,
• Deri absorbsiyonu (emilimi) ile,
• Sindirim yolu ile.
Dördüncü bir yol enjeksiyon yolu ile etkilenme olabilir. Bu yollarla vücuda
giren tehlikeli kimyasallar dolaşım sistemine girerek bütün vücuda yayılır. Bu yolla sadece etkiye maruz kalan organ değil, doğrudan bu etkiye hiç maruz kalmayan organları da etkileyebilir ve hatta plasenta yoluyla anne karnındaki bebeğe de geçebilir. Bütün bu yollarla vücuda giren tehlikeli kimyasallar çeşitli sağlık sorunlarına neden olur.
 |
| Tehlikeli (zararlı) kimyasalların organizma ve çevre için tehdit oluşturması ile ilgili genel şekli Tehlikeli kimyasallar su, toprak veya havaya karışmaları sonucu insanlar, hayvanlar, bitkiler ve çevre için tehdit oluşturmaya başlar. Bu nedenle, tehlikeli kimyasallarla çalışan kişilerin sağlığı, bu maddelerin çevreye olan olumsuz etkilerinin azaltılması ve bir bölgeden diğerine taşınması açısından bu maddelerin özelliklerinin bilinmesi ve sınıflandırılması büyük önem taşımaktadır. ( Not:KBRN önemli bir konu olmakla birlikde çok da uzun bir konu öncelikle başlıklar şeklinde paylaşım yapıp sonrasında tek sayfa halinde blogumda bulundurmayı planlıyorum.) |
