Tehlikeli kimyasallar temel olarak üç farklı formda bulunur; katılar, sıvılar ve gazlar. Tehlikeli kimyasalların sınıflandırılması ile ilgili pek çok uluslararası ve ulusal düzenlemeler bulunmaktadır. Uluslararası sınıflandırma sistemlerinin yarıdan fazlası, kimyasal ürünün miktarı veya çevredeki emisyonu esas alınarak düzenlenmiştir.
Kimyasalların sınıflandırılmasında en yaygın kriterlerden biri de, öldürücü doz (LD50) ve öldürücü konsantrasyonun (LC50) esas alınmasıdır. Katı, sıvı ve gaz hâlindeki kimyasalların sağlığa zararı dikkate alınarak kimyasalların konsantrasyonuna (derişimine) göre de sınıflandırmalar bulunmaktadır.
Bunlar;
• Zehirli ve zararlı kimyasalların yutulması, deriden alınması veya solunması durumunda ani ölüme neden olan konsantrasyonları,
• Ölüme neden olmayan ancak kalıcı etki bırakan zehirli ve zararlı kimyasalların kalıcı etki yapan konsantrasyonları,
• Tekrarlanan veya sürekli olan etkilenme sonucu ciddi etkiler gösteren zehirli ve zararlı kimyasalların ciddi hasar verdikleri konsantrasyonlar,
• Aşındırıcı ve tahriş edici kimyasalların yanıklara, gözde hasara, ciltte tahrişe neden olan konsantrasyonları,
• Zararlı ve tahriş edici kimyasalların göze ve solunum yoluna zarar veren konsantrasyonları,
• Kansere, mutajenik ve teratojenik (doğumdan gelen bozukluklar) etkilere sebep olan zehirli ve zararlı maddelerin kansere, anormal doğumlara, doğurganlık üzerinde olumsuz özelliklerine sebep olan konsantrasyonları vs.
Avrupa Birliği üç aşamalı toksik seviye (çok toksik, toksik, zararlı) kabul ederek kimyasalları sınıflandırmaktadır. Avrupa topluluğunun sınıflandırmasında kimyasallar;
• Parlayıcı
• Patlayıcı
• Oksitleyici
• Reaktif
• Zehirli
• Tahriş edici
• Hassasiyet oluşturucu
• Kanserojen
• Üremeyi etkileyen
• Mutajenik etkileri olan
• Çevreye zarar veren
kimyasallar olarak sınıflandırma kapsamına alınmıştır.
Ayrıca bu sınıflandırmaya tıbbi ve hayvansal ilaç, kozmetik, patlayıcı (mühimmat), pestisit, kimyasal atık, insan ve hayvan gıdası da dâhil değildir. Bu ürünlerin ayrı sınıflandırılma ve etiketleme kuralları bulunmaktadır.
Tehlikeli maddelerin kabul gören sınıflandırılma şekli aşağıda sunulduğu gibidir.
Sınıf 1: Patlayıcılar
Sınıf 2: Gazlar
Sınıf 3: Sıvılar
Sınıf 4: Katılar
Sınıf 5: Oksitleyici maddeler ve organik peroksitler
Sınıf 6: Toksik ve mikrop bulaştırıcı maddeler
Sınıf 7: Radyoaktif maddeler
Sınıf 8: Aşındırıcı (korozif) maddeler
Sınıf 9: Diğer tehlikeli maddeler
(Burada ki sınıflandırmaların ayrıntılarını diğer yazılarımda tek tek açıklayacağım.)
